Preguntas

Hai tres tipos de preguntas: aquelas que poden ser contestadas cun simple “si” ou “non”, as que presentan unha gama de opcións para elixir, e as que piden unha información particular.

Ademais, as preguntas poden ser directas (“Onde imos?”) ou indirectas (“Pregunteiche cara a onde imos”, “Non sei o que son”). As preguntas directas terminan cun signo de interrogación (?).

Preguntas do tipo si/non

Unha frase pode converterse nunha pregunta do tipo afirmativo/negativo mediante o uso de esce (“é certo que…”) ao comezo da frase:

• Esce tu parla deutx? – Falas alemán?
• Esce tu ia come la salada? – Comiches a ensalada?

Hai outras dúas formas. Na conversación, en preguntas que propoñen unha posibilidade e limítanse a pedir a confirmación, pódese engadir ao final da frase si? ou no? E nas preguntas moi simples, pódese elevar o ton da voz ao final da frase:

• Tu ia come la salada, si? – Comiches a ensalada si?
• Tu ia come la salada, no? – Comiches a ensalada, non?
• Tu ia come, si? – Comíchela, si?
• Nos es perdeda, no? – Estamos perdidos, non?
• Vos comprende? – Enténdesme?

A resposta a unha pregunta do tipo se/non é si (“se”) ou no (“non”). Si indica que a posibilidade expresada pola pregunta é verdadeira; no indica que é falsa:

• Tu desira bir? – Queres cervexa?
  • Si, per favore. – Si, por favor. (Quero)
  • No, grasias. – Non, grazas. (Non quero)

Se unha pregunta é negativa, si e no ten o mesmo significado que se a pregunta fose positiva pero pode crear unha confusión que se pode evitar respondendo cunha frase completa:

• Tu no desira bir? – Queres cervexa?
  • Si. – Si. (Quero)
  • No. – Non. (Non quero)
  • Si, me desira bir. – Si, quero.
  • No, me no desira bir. – Non, non quero.

Preguntas alternativas

Unha pregunta alternativa simplemente pídelle ao interlocutor escoller entre unha serie de opcións, xeralmente expresadas como unha lista unida coa conxunción o:

• Tu desira te, cafe o bir? – Queres té, café ou cervexa?
  • Cafe, per favore. – Café, por favor.
• Tu ia veni par auto, o par bisicle o tu ia pasea? – Viñeches en auto, bicicleta ou a pé?

Outras preguntas

Outras preguntas utilizan determinantes interrogativos, pronomes ou adverbios, tales como cual, ci, cuando, cuanto, como, do e perce. A palabra interrogativa colócase ao comezo da frase, pero pode tamén aparecer onde se atoparía a resposta:

• Cua es acel musica fea? = Acel musica fea es cua? – ¿Cuál es esta música horrible?
• Cua tu ia trova en la sutera? = Tu ia trova cua en la sutera? – Que atopaches no soto?
• Con cua tu come la salada? = Tu come la salada con cua? – Con que comes a ensalada?
• Ci es tua autor prefereda? = Tua autor prefereda es ci? – Cal é o teu autor preferido?
• A ci tu ia dona la clave? = Tu ia dona la clave a ci? – A quen deu a clave?
• Cual libro tu leje? = Tu leje cual libro? – Que libro les?
• Cual de la libros tu ia prefere? = Tu ia prefere cual de la libros? – Cal dos libros preferiches?
• Cual force tu usa per come la salada? = Tu usa cual force per come la salada? – Que garfo usas para comer a ensalada?
• Con cual force tu come la salada? = Tu come la salada con cual force? – Con que garfo comes a ensalada?
• Cuando tu dormi? = Tu dormi cuando? – Cando dormes?
• Cuanto tu ia paia? = Tu ia paia cuanto? – Canto pagaches?
• Como vos ia evade? = Vos ia evade como? – Como che escapaches?
• Do nos es? = Do es nos? = Nos es do? – Onde estamos?
• Perce tu core? = Tu core perce? – Por que corres?
• Como rapida tu pote come la salada? = Tu pote come la salada como rapida? – Con que rapidez podes comer a ensalada?

Preguntas indirectas

As preguntas indirectas son proposicións subordinadas nominais que normalmente contén a mesma serie de palabras que tería unha pregunta directa, entre elas o mesmo tempo verbal. Na pregunta indirecta, a palabra interrogativa sempre se pon ao principio da oración subordinada:

• Vos va demanda: «Ci tu ia vide?» > Vos va demanda ci me ia vide.
  • Preguntarás: «A quen viste?» > Preguntarás a quen vin.
• Me no recorda: «A ci me ia parla?» > Me no recorda a ci me ia parla.
  • Non recordo: «A quen falo?» > Non me lembro a quen falei.
• Los no sabe: «Cua nos va fa?» > Los no sabe cua los va fa.
  • Non saben: «Que faremos?» > Non saben que farán.
• Tu demanda: “Cual libros vos ia compra?”  →  Tu demanda cual libros nos ia compra.
  • Preguntas: “Que libros mercastes?”  →  Preguntas que libros mercamos.
• Me vide: «Do me va senta?» > Me vide do me va senta.
  • Vin: «Onde me sento?» > Vexo onde me sentarei.
• Me no ia sabe: «Cuando nos va parti?» > Cuando nos va parti, me no ia sabe.
  • Non sei: «Cando nos iremos?» > Non sei cando nos iremos.

As preguntas indirectas do tipo «se»/«non» constrúense sempre con esce:

• El no sabe: «Esce los ia parti?» > El no sabe esce los ia parti.
  • Non sabe: «Fóronse?» > Non sabe se se foron.
• El ia demanda: «Esce tu pote aida?» > El ia demanda esce me pote aida.
  • Preguntou: «Podo axudar?» > Preguntou se pode axudar.

Nalgúns casos, a diferenza entre unha pregunta indirecta e unha proposición relativa é moi sutil:

• (a) Me ia descovre cua es en la caxa. (pregunta indirecta)
• (b) Me ia descovre lo cual es en la caxa. (proposición relativa)

No exemplo «(a)», descubrín a identidade da cousa na caixa, aínda que non a puiden ver ou tocar directamente. No exemplo «(b)», descubrín a cousa mesma.