व्याकरण
हिज्जे र उच्चारण · वाक्य · नाम · निर्धारक · सर्वनाम · विशेषण · क्रियाविशेषण · क्रियापद · सम्बन्ध कारक · संयोजक · प्रश्न · उपवाक्य · गणनाक्रम · शब्दरचना · सङ्क्षेपक चिह्न · लेख्य चिह्न

सम्बन्ध कारक

सम्बन्ध कारक एक विशेष शब्द हो जसले वाक्यमा नामिक पदको परिचय गराई सम्बन्ध कारक पदको रचना गर्छ । सम्बन्ध कारक पदले सामान्यतया पूर्वगामी नाम, सर्वनाम, विशेषण वा क्रियाविशेषण किंवा सम्पूर्ण वाक्यको अर्थमा परिवर्तन ल्याउँछ । सम्बन्ध कारकले नामिक पद र वाक्यको शेष भागबिच सम्बन्ध देखाउँछ ।

एलेफेनमा कुल २२ वटा सम्बन्ध कारक छन् ।

a

A को अर्थ “मा” हो अर्थात् यसले अधिकरण कारकको भूमिका निर्वाह गर्छ । यसले कुनै चिजको उपर रहेको अवस्था अथवा कुनै निश्चित समय वा समयावधिको अर्थ बुझाउँछ :

Nos senta a la table. – हामी टेबुलमा बसिरहेका छौँ ।
Me va encontra tu a la crus de vias. – म तिमीलाई चौबाटोमा भेट्ने छु ।
La scala apoia a la mur. – भर्‍याङ भित्तामा ढेस्सिएको छ ।
Tua casa es a lado de mea casa. – तिम्रो घर मेरो घरको छेउमा छ ।
El reposa a casa. – उनी घरमा आराम गर्दै छन् ।
Sudan es a sude de Misre. – सुडान इजिप्टको दक्षिणमा अवस्थित छ ।
La barco es a mar. – जहाज समुद्रमा छ ।
El ia fini la labora a la comensa de la anio. – उनले वर्षको सुरुवातमा काम सिद्ध्याइन्‌ ।
A medianote, on va vide focos artal. – मध्यरातमा पटका पड्काइने छ ।
Me debe parti a la ora des-ses. – मलाई चार बजे निस्कनु छ ।

बामुहावरा विस्तारको बेला a ले सम्बन्ध जनाउने सान्दर्भिक बिन्दुको काम गर्छ :

Tu sta tro prosima a la borda. – तिमी किनाराको असाध्यै छेउमा उभिएको छौ ।
La forma de Italia es simil a un gama. – इटालीको आकार खुट्टाको आकार झैँ छ ।
Esta pen parteni a me. – यो कलम मेरो हो ।
Cual aveni si on no conforma a la regulas? – नियमको पालना गरेनौ भने के हुन्छ ?
A la min tredes persones espeta. – कम्तीमा तिस जना मान्छेहरू कुरिरहेका छन् ।

यीबाहेक a ले कुनै बिन्दुसम्मको चाललाई पनि बुझाउन सक्छ । यी चालअन्तर्गत अवस्थामा परिवर्तन तथा प्रापकलाई हस्तान्तरण जस्ता बामुहावरा चाल पनि पर्दछन् :

Me viaja a New York. – म न्युयोर्क जाँदै छु ।
Pone tua libros a via. – तिम्रा किताबहरूलाई उता राख ।
El leva sua oios a la sielo. – ऊ आकाशतर्फ आफ्नो टाउको उचाल्छ ।
El ia dona un oso a la can. – उसले कुकुरलाई एउटा हड्डी दिई ।
La sorsor ia cambia se a un capra. – जादुगरले आफूलाई बाख्रामा बदले ।
La seja ia cade a pesos. – कुर्सी टुक्रिएर झर्‍यो ।
La xico ia ajunta sua nom a la lista. – केटोले सूचीमा आफ्नो नाम जोड्यो ।
Dise a me tua nom. – मलाई तिम्रो नाम बताऊ ।
Me no va responde a acel demanda. – म प्रश्नको उत्तर दिँदिनँ ।
Nos desira a tu un bon aniversario. – हामी तिमीलाई जन्मदिनको शुभकामना दिन्छौँ ।
Tua idea pare asurda a me. – मलाई तिम्रो योजना हावादार लाग्यो ।
Me pasea longo la strada, de un fini a la otra. – म सडकमा हिँड्छु, एउटा सीमादेखि अर्कोसम्म ।
Tu irita me de tempo a tempo. – तिमी समयसमयमा मलाई सताउँछ्यौ ।
La note progresa a la lus prima. – रात अरुणोदयतर्फ बढिरहेको छ ।
De lundi a jovedi es cuatro dias. – सोमबारदेखि बिहीबारसम्ममा चार दिन हुन्छन् ।

वास्तवमा स्थान बुझाउने कुनै पनि सम्बन्ध कारकले सो स्थानतर्फको चाललाई बुझाउन सक्छ । उदाहरणका लागि, mea pone mea libros en mea saco (“म झोलाभित्र किताब राख्छु”) मा en लाई “भित्र” को अर्थमा प्रयोग गरिएको छ । थप स्पष्टीकरण आवश्यक भएको बेलामा कुनै स्थानतर्फको चाललाई बुझाउनका लागि सम्बन्ध कारकको अगाडि a राख्न सकिन्छ :

Core a la casa. – घरसम्म दौड ।
Core en la casa. – घरमा दौड ।
Core a en la casa. – घरभित्र दौड ।
La gato salta sur la table. – बिरालो टेबुलमा उफ्रन्छ ।
La gato salta a sur la table. – बिरालो टेबुलमा उफ्रन्छ ।

A को अर्को विशेष प्रयोग क्रियाविशेषण बनाउनका लागि अन्य सम्बन्ध कारकको अगाडि हुन्छ । सम्बन्ध कारकले स्थान जनाउँछ भने उक्त संयोजनले कुनै स्थानतर्फको चाललाई बुझाउँछ । भूतकाल र भविष्यत्‌काल जनाउनका लागि पनि a ante र a pos को प्रयोग गरिन्छ :

La can core a ante. – कुकुर अघिल्तिर दौडन्छ ।
Tu pote pone tua saco a supra. – तिमी आफ्नो झोला माथिपट्टि राख्न सक्छौ ।
La sumerjor ia vade a su. – गोताखोर तल गए ।
Vide a su. – तल हेर्नुहोस् ।
Me ia visita esta vila a ante. – मैले पहिले पनि यस नगरको भ्रमण गरेकी छु ।
Nos pote reveni a pos. – हामी पछि फर्कन सक्छौँ ।

A को अर्को विशेष प्रयोग वाक्यको कर्ममा पूरक थप्नु पनि हो । (कहिलेकाहीँ भने यस कामका लागि अन्य सम्बन्ध कारकको पनि प्रयोग गर्न सकिन्छ ।)

El ia pinti sua casa a blanca. – उसले आफ्नो घरमा सेतो रङ लगायो ।
Me va servi la gambas a/en fria. – म झिँगे माछालाई चिसै पस्कन्छु ।
Los ia eleje Maria a/per presidente. – उनीहरूले मारियालाई राष्ट्रपतिको पदमा चुनाव गरे ।

पूरक धातु हुन सक्छ । A को सट्टामा per को प्रयोग पनि गर्न सकिन्छ तर त्यसो गर्दा प्रमुख क्रियापदको कर्ता धातुको कार्यको अपेक्षित निर्वाहक हुन्छ । A ले कामको अपेक्षित निर्वाहक कर्म हो भन्ने कुरा जनाउँछ :

El comanda la soldatos a ataca la fortres. – उनले सेनालाई गढमा आक्रमण गर्ने आदेश दिन्छन् ।
Me va instrui vos a parla la lingua. – म तिमीलाई भाषा बोल्न सिकाउँछु ।

ante

Ante को अर्थ “अगाडि” वा “अघि” हो । यसको विपरीतार्थी शब्द pos हो ।

स्थानको प्रसङ्गमा ante ले तोकिएको वस्तुको ज्यादा महत्त्वपूर्ण स्थानलाई बुझाउँछ । कुन स्थान ज्यादा महत्त्वपूर्ण हुन्छ भन्ने कुरा वस्तु तथा प्रसङ्गमा भर पर्छ । धेरै कुराहरूको एउटा प्रत्यक्ष अघिल्लो भाग हुन्छ जसको माध्यमले उनीहरूले दुनियाँको सामना गर्छन् । अरू स्थितिहरूमा भने ante ले “छेउमा” जनाउँछ :

Mea peto es ante mea dorso. – मेरो छाती मेरो ढाडको अगाडि छ ।
La jornales es ante la libros. – पत्रिकाहरू किताबका अगाडि छन् ।
Lo es tan oscur ce me no pote vide mea mano ante mea oios. – यत्ति अँध्यारो छ कि मैले मेरा आँखाअगाडि रहेका हात सुद्ध देख्न सकेको छैन ।
Un can reposa ante la boteca. – एउटा कुकुर पसलअगाडि लेटिरहेको छ ।
Nos ave multe labora ante nos. – हामी समक्ष धेरै काम छ ।

समयको प्रसङ्गमा ante ले कुनै समयभन्दा अगाडिको समयलाई बुझाउँछ :

Janero veni ante febrero. – फेब्रुअरीअघि जनवरी आउँछ ।
Los intende fini la labora ante la reposa de sol. – उनीहरूले सूर्यास्तअघि काम सिद्ध्याउन चाहन्छन् ।
Verje a sinistra ante la fini de la strada. – सडक सकिनुअघि देब्रेतर्फ मोडिनुहोस् ।
Nos esperia la lampo ante la tona. – हामीले गड्याङगुडुङको अनुभव गर्नुअघि चट्याङको अनुभव गर्दछौँ ।

Ante ले निश्चित बिन्दुभन्दा अलि अगाडिको बिन्दुसम्मको चाललाई पनि जनाउन सक्छ (= a ante) :

On ia pone un monton de libros ante me. – उनीहरूले म सामु किताबको थुप्रो राखिदिए ।
Me veni ante tu per demanda per tua pardona. – म तिमी सामु माफी माग्न आएको हुँ ।

संयोजकको रूपमा ante cuando लाई “पहिले” को अर्थमा प्रयोग गरिन्छ :

Nos vide la lampo ante cuando nos oia la tona. – हामीले आकाशको गर्जन सुन्नुभन्दा पहिले चट्याङ देख्छौँ ।

asta

Asta को अर्थ “सम्म” हो । यसले कुनै ठाउँको भौगोलिक सीमा वा कुनै कामकुराको समयावधिलाई बुझाउँछ :

El ia acompania me asta mea auto. – उनी मसँग मेरो कारसम्म हिँडिन् ।
La tera es covreda con neva asta la montania. – हिमालसम्म नै जमिन हिउँले ढाकिएको छ ।
Me es empapada asta mea pel. – म छालासम्म भिजेकी छु ।
La custa ia cade asta sola un euro. – मूल्य एक युरोसम्म घट्यो ।
El ia visita cada pais de Andora asta Zambia. – उनले आन्दोरादेखि जाम्बियासम्मका राष्ट्रहरूको भ्रमण गरेका छन् ।
Studia la pajes dudes-sinco asta cuatrodes-du. – पाना पच्चिसदेखि बयालिससम्म पढ ।

समयको सन्दर्भमा पनि asta लाई “सम्म” को अर्थमा नै प्रयोग गरिन्छ :

El labora asta medianote. – उनी मध्यरातसम्म काम गर्छन् ।
Espeta asta la estate. – ग्रीष्मसम्म प्रतीक्षा गर ।
Asta doman! – भोलिसम्म !

ca

Ca को अर्थ “भन्दा” वा “को तुलनामा” हो । यसले असमान तुलनाको सान्दर्भिक बिन्दुलाई बुझाउँछ :

Mea can es plu intelijente ca me. – मेरो कुकुर मभन्दा बुद्धिमान् छ ।
Acel es multe min interesante ca esta. – त्यो योभन्दा निकै थोरै चाखलाग्दो छ ।
La sielo e tera ave plu cosas ca tu imajina en tua filosofia. – स्वर्ग र धर्तीमा तिम्रो दर्शनमा कल्पना गरिएकाभन्दा धेरै कुराहरू छन् ।

como

Como को अर्थ “जस्तै” वा “झैँ” हो । यसले समान तुलनाको सान्दर्भिक बिन्दुलाई बुझाउँछ :

El rie como un iena. — ऊ ब्वाँसो झैँ हाँस्छ ।
Tua cor es dur como petra. – तिम्रो मन ढुङ्गा झैँ साह्रो छ ।
Iogurte es como crema. – दही क्रिम जस्तै हुन्छ ।
Tu ia veni a la mesma conclui como me. – तिमी र म तद्रूप निष्कर्षमा पुगेका छौँ ।
Me pote salta tan alta como tu. – म तिमी जति माथि उफ्रन सक्छु ।
Condui como un adulte. – वयस्क झैँ व्यवहार गर ।

con

Con को अर्थ “सँग”, “साथ” वा “भएको” हो । यसको विपरीतार्थी शब्द sin हो ।

यसले साथमा रहेको व्यक्ति वा वस्तुको किंवा तिनको स्थितिको परिचय गराउँछ :

Me vide la xica con sua padre. – म केटीलाई उसका बुबासँग देख्छु ।
Los vole come con nos. – उनीहरूलाई हामीसँग खान मन छ ।
Nos bevi cafe con lete. – हामी दुधसँग कफी पिउँदै छौँ ।
On ia misca la zucar con sal. – चिनीलाई नुनसँग मिसाइएको छ ।
Los batalia con la elementos. – उनीहरू तत्त्वहरूसँग लड्दै छन् ।
No multe parolas comensa con X. – X बाट धेरै शब्दहरू सुरु हुँदैनन् ।
El ia dona a me un libro con multe fotos. – उनले मलाई धेरै तस्बिर भएको एउटा किताब दि‍इन् ।
Elena es un xica con capeles roja. – एलेना रातो कपाल भएकी केटी हुन् ।
La om vea senta con un pipa en sua boca. – बुढा आफ्ना मुखमा पाइप हालेर बस्छन् ।
Sua sposa regarda el con stona. – उनकी स्वास्नीले उनलाई आश्चर्यसाथ हेर्छिन् ।
Compara esta con la clima de ier. – यसलाई हिजोको मौसमसँग तुलना गर ।
Tota cambia con la pasa de tempo. – समयको बदलसँगै सब परिवर्तन हुन्छ ।
A cada dia, me leva con la sol. – म हरेक दिन सूर्यसँगै उठ्छु ।
E con acel parolas, el ia desapare. – र ती शब्दसाथ ऊ हरायो ।

Con लाई “ले”, “बाट” वा “द्वारा” को अर्थमा अर्थात् करण कारकको रूपमा पनि प्रयोग गर्न सकिन्छ :

Me scrive con un pen. – म कलमले लेख्छु ।
Nos oia con nosa oreas. – हामी आफ्ना कानले सुन्छौँ ।
La cavalo colpa con sua pede. – घोडाले खुट्टाले हिर्काउँछ ।
El ia compra un casa con la mone cual el ia erita. – उसले आफूले दायमा पाएको पैसाले घर किन्यो ।

कुनै कार्यलाई सम्पन्न गर्नका लागि भौतिक साधनको प्रयोग गरिएको छैन भने अर्थात् कार्यको सम्पन्नतामा संलग्न साधन अमूर्त छ भने con को सट्टामा par को प्रयोगलाई प्राथमिकता दिइन्छ ।

An con को अर्थ “तापनि” हो :

Nos va fali an con tua aida. – तिम्रो सहयोग पाए तापनि हामी विफल हुने छौँ ।

contra

Contra को अर्थ “सम्मुख”, “विरुद्ध”, “विपरीत” वा “खिलाफ” हो । यसले वास्तवमा वा साहित्यिक अर्थमा विपरीत दिशामा फर्कने वा चल्ने चिजलाई बुझाउँछ :

Clui tua oios contra la lus. – बत्तीको उज्यालोसम्मुख आँखा चिम्ल ।
Esta camera es secur contra acua. – यो क्यामरा वाटर प्रुफ हो ।
La elinicas antica ia batalia contra Persia. – प्राचीन युनानी लोकले फारस विरुद्ध युद्ध गरेका थिए ।
La scala es contra la serca. – भर्‍याङ पर्खालमा आड लागेको छ ।
El lisca e cade contra la mur. – ऊ चिप्लेर भित्तामा ठोकियो ।
Nada contra la flue es difisil. – जलप्रवाह विरुद्ध पौडन गाह्रो छ ।
Me es contra la gera. – म युद्धको खिलाफ छु ।
Tu ia ata contra mea desiras. – तिमीले मेरो इच्छा विरुद्ध काम गरेको छौ ।

de

De को अर्थ “देखि” वा “बाट” हो अर्थात् यसले अपादान कारकको भूमिका निर्वाह गर्छ । यसले छुट्टिने ठाउँ वा कुनै काम सुरु हुने समयलाई बुझाउँछ :

Me es de New York. – म न्युयोर्ककी हुँ ।
Me viaja de Paris a London. – म पेरिसबाट लन्डन जाँदै छु ।
La paperes ia cade de la fenetra. – कागजात झ्यालबाट झरे ।
Me ia reseta un letera de la re. – मैले राजाबाट एउटा पत्र पाएको छु ।
La furor asconde sua fas de la cameras. – चोरले क्यामराबाट आफ्नो अनुहार लुकाउँछ ।
La acua difere de la asida par sua cimica. – रासायनिक गुणअनुसार पानी अम्लभन्दा भिन्न हुन्छ ।
La resulta depende de la metodo usada. – अपनाइएको उपायबाट नतिजाको निर्धारण हुन्छ ।
Nos labora ja de la lus prima. – हामी अरुणोदयदेखि काम गरिरहेका छौँ ।
Multe anios ia pasa de la gera. – युद्ध भएदेखि धेरै वर्ष बितिसकेको छ ।
La table es fada de lenio. – टेबुल काठबाट बनाइएको हो ।
Tu gusta carne de oveta? – तिमीलाई भेडाको मासु मन पर्छ ?

विस्तार गर्दा de ले मालिक्याइँ वा स्वामित्व देखाउँछ :

Acel es la auto de mea frate. – त्यो मेरो भाइको कार हो ।
Me gusta escuta la canta de la avias. – मलाई पक्षीहरूको गीत सुन्न मन पर्छ ।
El ia es impresada par la cuietia de la foresta. – वनको स्थिरताले उसमा प्रभाव पार्‍यो ।
Dona un peso de torta a me, per favore. – कृपया मलाई केकको एक टुक्रा दिनुहोस् ।

सैद्धान्तिक रूपमा de ले दुई वस्तु किंवा गुण तथा वस्तुबिच सम्बन्ध देखाउँछ :

Me ave tre caxas de libros per vende. – मलाई तीन बाकस किताब बेच्नु छ ।
El ia presta a me un tela de un color fea. – उसले मलाई नराम्रो रङको तौलिया दिई ।
La tore ave cuatro metres de altia. – टावर चालिस मिटर अग्लो छ ।
Esta balde es plen de pexes. – यो बाल्टी माछाले भरिएको छ ।
Nos vole es libre de vos. – हामी तिमीहरूबाट मुक्त हुन चाहन्छौँ ।
La ora ia veni per parla de multe cosas. – धेरै चिजहरूको कुरा गर्ने समय आएको छ ।

केही भाषाहरूमा संयुक्त मानिने केही एकाइहरूलाई एलेफेनमा de ले जोडी दुइटा विभिन्न नामको रूपमा व्यक्त गरिन्छ :

Mea oculo de sol es rompeda. – मेरो धूपको चस्मा भाँचिएको छ ।
La gavota es un avia de mar. – सिगल एक समुद्री पक्षी हो ।
Esta va es tua sala de dormi. – यो तिम्रो शयनकक्ष हुने छ ।
Tu ia oblida aplica la freno de mano. – तिमीले हाते ब्रेक लगाउन बिर्स्यौ ।
Per sua come de matina, el bevi sola cafe. – बिहानको नास्ताका लागि उसले कफी मात्रै पिउँछ ।
El es la campion de mundo de tenis de table. – ऊ विश्वको टेबुल टेनिस च्याम्पियन हो ।

सङ्कर सम्बन्ध कारकका रूपमा प्रयोग गरिने विभिन्न अभिव्यक्तिहरूमा de ले दोस्रो तत्त्वको रूपमा काम गर्छ :

Los ia ajunta tota la ingredientes con eseta de la sal. – उनीहरूले नुनबाहेक सबै सामग्री हाले ।
Los ia usa zucar en loca de sal. – उनीहरूले नुनको सट्टामा चिनीको प्रयोग गरेछन् ।
Me es tarda par causa de un conjesta de trafica. – ट्राफिक जामका कारणले म ढिलो भएँ ।
La campaneria es a destra de la catedral. – घण्टाघर गिर्जाघरको दाहिनेपट्टि अवस्थित छ ।

अन्य सम्बन्ध कारकको अगाडि de को प्रयोग गर्दा कुनै ठाउँबाट टाढिएको बुझिन्छ :

La gato salta de sur la seja. – बिरालोले कुर्सीबाट हाम फाल्छ ।
Un arania rampe de pos la orolojo. – माकुरा घडीको पछाडिबाट घिस्रन्छ ।
La pasaros asende de entre la arbores. – भँगेरा रूखको बिचबाट चढ्छन् ।

A ले झैँ de को प्रयोग गरी सम्बन्ध कारकलाई क्रियाविशेषणमा परिवर्तन गर्न सकिन्छ । सो निर्मित क्रियाविशेषणलाई प्रसङ्गअनुसार अपादान कारकको अर्थमा प्रयोग गरिन्छ :

La monstro ia veni de su. – राक्षस तलबाट आयो ।
La gidor ia cria de ante, ma me no ia pote oia. – नेताले अघिल्तिरबाट कराउँदै थिए तर मैले सुन्न सकिनँ ।

संयोजकको रूपमा de cuando लाई “देखि” को अर्थमा प्रयोग गरिन्छ :

De cuando me ia es un enfante, me desira sta sur la luna. – बाल्यकालदेखि नै म चन्द्रमामा उभिन चाहन्थेँ ।

en

En को अर्थ “मा” वा “भित्र” हो । यसको विपरीतार्थी शब्द estra हो ।

यसले कुनै परिधिको गर्भमा अर्थात् अन्तर खण्डमा रहेको अवस्थालाई बुझाउँछ :

Mea cor es en mea peto. – मेरो मुटु मेरो छातीभित्र छ ।
La sol es en la sielo. – आकाशमा सूर्य छ ।
Nos espeta en la auto. – हामी कारमा कुरिरहेका छौँ ।
La plantas es en vasos. – बिरुवाहरू गमलामा छन् ।
Sua ditos es fisada en la manico de un tas. – उसला औँला कपको ह्यान्डलमा अड्कियो ।
Me ave alga pensas en mea mente. – मेरो दिमागमा केही विचारहरू छन् ।
Gatos no gusta es en acua. – बिरालालाई पानीमा बस्न मन पर्दैन ।
Nos no vide la stelas en la dia. – दिनमा ताराहरू देखिँदैनन् ।
Beethoven ia nase en 1770. – सन् १७७० मा बिथोवेनको जन्म भएको थियो ।
Nos ia visita la museo en febrero. – हामी फेब्रुअरीमा सङ्ग्रहालय गएका थियौँ ।
El ia scrive la libro en tre semanas. – उनले तीन हप्तामा किताब लेखिन् ।

सैद्धान्तिक रूपमा en ले बुझाउने स्थान द्रव्यको अवस्था, क्रिया अथवा शैली पनि हुन सक्छ :

Me no vole viaja en esta clima. – मलाई यस्तो मौसममा घुम्न मन छैन ।
La construida es en foco. – भवनमा आगो लाग्यो ।
Nos es en peril. – हामी जोखिममा छौँ ।
Esce nos es en acorda? – के हामी सहमतिमा छौँ ?
En ajunta, me vide un problem nova. – यसबाहेक मैले एउटा नयाँ समस्या फेला पारेकी छु ।
En fato, me vide du problemes. – वास्तवमा मैले दुइटा समस्या फेला पारेकी छु ।
Nos ia pasa un ora en conversa. – हामीले बातचितमा एक घण्टा बितायौँ ।
La enfantes senta en un sirculo. – बालबालिका घेरामा बसिरहेका छन् ।
Me va repete esta en elinica. – म यसलाई युनानीमा दोहोर्‍याउने छु ।
La custas es en euros. – मूल्यलाई युरोमा पेस गरिएको छ ।

En लाई कुनै वस्तु वा चिजको अन्तर खण्डमा पसेको अर्थमा पनि प्रयोग गर्न सकिन्छ (= a en) :

El ia cade en la rio. – ऊ नदीमा खस्यो ।
Pone la dejetada en la baldon. – फोहोरलाई डस्टबिनमा फाल ।
Un bon idea ia veni en sua testa. – उसको दिमागमा एउटा राम्रो योजना आयो ।
Me ia tradui la article en franses. – मैले सो लेखलाई फ्रेन्चमा अनुवाद गरेकी छु ।
Nos pasa en un eda nova. – हामी एउटा नयाँ युगमा प्रवेश गर्दै छौँ ।

संयोजकको रूपमा en cuando लाई “जब” को अर्थमा प्रयोग गरिन्छ :

Lo ia comensa pluve forte en cuando la reportor ia parla. – रिपोर्टरले बोलिरहँदा बेसरी पानी पर्न थाल्यो ।

entre

Entre को अर्थ “बिच” वा “माझ” हो । यसले तोकिएको वस्तु वा घटनाको अगाडि-पछाडि अन्य कुनै वस्तु रहेको वा घटना घटेको कुरा बताउँछ :

Mea testa es entre mea oreas. – मेरो टाउको मेरा कानका बिचमा छ ।
La table es entre la seja e la mur. – कुर्सी र भित्ताका बिचमा टेबुल छ ।
Txesco es entre Deutxland, Osteraic, Slovensco, e Polsca. – जर्मनी, अस्ट्रिया, स्लोभेनिया र पोल्यान्डका बिचमा चेक गणराज्य छ ।
El viaja entre Paris e Madrid a cada semana. – उनी प्रत्येक हप्ता पेरिस र म्याड्रिडबिच भ्रमण गर्छिन् ।
Tu es entre amis asi. – तिमी यहाँ साथीहरूको माझमा छौ ।
La bal ia cade entre la flores. – बल फूलहरूमाझ खस्यो ।
Cual es la difere entre un mur e un serca? – भित्ता र पर्खालबिच के फरक छ ?
Elefen promove comunica entre poplas. – एलेफेनले विभिन्न लोकबिच सञ्चारको प्रवर्धन गर्छ ।
On va ave un interval de des minutos entre la du atas. – दुई अङ्कबिच एउटा दस मिनेटको मध्यान्तर हुन्छ ।
El ia nase entre la geras. – उनी युद्धका बिचमा जन्मेका थिए ।
Me velia usual entre sete e oto. – म प्रायः सातदेखि आठ बजेभित्र उठ्छु ।
On debe paia entre des e dudes euros. – तिमीले दसदेखि बिस युरोसम्म तिर्नुपर्छ ।

estra

Estra को अर्थ “बाहिर” हो । यसको विपरीतार्थी शब्द en हो ।

यसले कुनै स्थान, सीमा, अवस्था, नियम आदिदेखि पर रहेको अवस्थालाई बुझाउँछ :

Mea sapato es estra mea calseta. – मेरा जुत्ता मेरा मोजाबाहिर छन् ।
El abita estra la site. – उनी सहरबाहिर बस्छिन् ।
On no ave aira estra la barcon. – जहाजबाहिर हावा छैन ।
Tu es aora estra peril. – तिमी जोखिमभन्दा बाहिर छौ ।
No telefoni estra la oras de labora. – काम गर्ने समयमा बाहिर फोन नगर ।

Estra ले कुनै ठाउँतर्फको चाललाई पनि बुझाउन सक्छ (= a estra) :

La enfantes core estra la casa. – बालबालिका घरबाहिर दगुर्दै छन् ।

बमुहावारा estra ले “बाहेक” को अर्थ दिन सक्छ :

El recorda no cosa estra sua nom. – उसलाई आफ्नो नामबाहेक केही याद छैन ।

longo

Longo ले कुनै परिधिसँग समानान्तर गतिलाई बुझाउँछ :

Me pasea longo la strada. – म सडकमा हिँड्छु ।
La balsa ia flota longo la rio. – नदीमा डुङ्गा तैरियो ।
La xico lisca longo la ramo. – केटो हाँगामा चिप्लन्छ ।
Un arania rampe longo mea gama. – मेरो खुट्टामा एउटा माकुरा घिस्रिरहेको छ ।

विस्तार गर्दा longo ले “अनुसार” को अर्थ दिन सक्छ :

Longo la predise, oji va es an plu calda. – मौसम पूर्वानुमानअनुसार भोलि झन् गर्मी हुने छ ।
La viaja tra tempo es posible, longo esta fisiciste. – यी भौतिक शास्त्रीअनुसार समय यात्रा सम्भव छ ।

par

Par को अर्थ “द्वारा” वा “बाट” हो । यसले कर्मवाच्य वाक्यको प्रमुख कर्ता अथवा कर्तृवाच्य वाक्यमा कुनै कृतिको रचनाकारलाई बुझाउँछ :

El ia es colpada par un bal de neva. – उसलाई हिउँको गोलाले लागेको थियो ।
Me es surprendeda par tua reata. – तिम्रो प्रतिक्रियाले मलाई आश्चर्यचकित तुल्याएको छ ।
Suiz es ensircada par otra paises. – स्विट्जरल्यान्डलाई अन्य राष्ट्रले घेरेका छन् ।
Hamlet es un teatral par Shakespeare. – ह्याम्लेट शेक्सपियरको नाटक हो ।

विस्तार गर्दा par ले कुनै काम सम्पन्न गर्न प्रयोग गरिएको साधनको अर्थ दिने कारण कारकको भूमिका पनि निभाउँछ :

Me ia viaja asi par tren. – म यहाँ रेलमा आएकी हुँ ।
Roberto es mea fio par sposi. – रोबर्ट मेरो ज्वाइँ हो ।
La botelas es codigida par color. – बोतलहरूलाई रङका आधारमा छुट्ट्याइएको छ ।
Nos ia descovre tua secretas par nosa spiores. – हामीले हाम्रा गुप्तचरबाट तिम्रा गुप्त कुराहरू थाहा पायौँ ।
La prisonida ia evade par asconde su un camion. – झ्यालखानियाँले आफूलाई ढोकाको रूपमा लुकाई टाप कस्यो ।
Me va destrui la serca par sola un colpa de pede. – म एक लातले पर्खाल भत्काउने छु ।
On no pote solve esta problem par negosia. – आलाप-आलोचनाले यस समस्याको समाधान गर्न सकिँदैन ।

सकर्मक क्रियालाई नाममा परिवर्तन गरिएको बेलामा क्रियाको कर्ता र कर्म उस्तै प्रकृतिका छन् भने कर्तालाई बुझाउनका लागि par र कर्मलाई बुझाउनका लागि de वा a को प्रयोग गरिन्छ :

La ama par la madre. – आमाको माया ।
La ama de/a la madre. – आमाप्रति माया ।
La ataca de la troianes par la elinicas. – युनानी लोकद्वारा ट्रोजन लोकमाथि हमला ।

per

Per को अर्थ “का निम्ति”, “का लागि” वा “लाई” हो अर्थात् यसले सम्प्रदान कारकको भूमिका निर्वाह गर्छ । यसले वाक्यमा क्रियाले गर्ने कामको लक्ष्य वा काम गराइएको प्रायोजन बनी आउने नामिक पदलाई बुझाउँछ :

Nos labora per mone. – हामी पैसाका लागि काम गर्छौँ ।
Tases es usada per bevi. – पिउनका लागि कपको प्रयोग गरिन्छ ।
Me viaja per vide la mundo. – म संसार हेर्नका लागि भ्रमण गर्दै छु ।
Tu es vestida per un sera de dansa. – तिमीले साँझ नाच्नलाई लुगा लगाएकी छ्यौ ।
Me va vade a la botecas per tu. – म तिम्रो लागि पसल जाने छु ।
El ia scrive la libro per sua madre. – उनले आफ्नी आमाका लागि किताब लेखिन् ।
La viaja va es perilosa per tu. – यात्रा तिम्रो लागि जोखिमी हुने छ ।
Me batalia per mea vive. – म आफ्नो प्राणको लागि लड्दै छु ।
Per esta razona, me no pote parla longa. – त्यसकारण म धेरै बोल्न सक्दिनँ ।
Per esemplo, considera la balena. – उदाहरणका लागि, ह्वेलमाथि विचार पुर्‍याउनुहोस् ।

विस्तार गर्दा per ले विनिमय गरिएको वस्तुलाई पनि बुझाउँछ :

Tu ia paia tro per acel computador. – तिमीले त्यो कम्प्युटरको लागि धेरै पैसा तिर्‍यौ ।
Me ia compra lo per mil euros. – मैले यसको लागि हजार युरो तिरेँ ।
Grasias per tua carta postal. – तपाईँको पोस्ट कार्डको लागि धन्यवाद ।

यसले अभिप्रेत समयावधिलाई बुझाउन सक्छ :

Nos vade a Colorado per un semana. – हामी एक हप्ताको लागि कोलोराडो जाँदै छौँ ।
Me no va retarda tu per plu ca un minuto. – म तपाईँलाई एक मिनेटभन्दा बढी पर्खाउँदिनँ ।

विशेष स्थितिमा per ले अभिप्रेत वा प्रतिनिधित्व गरिएको वस्तुको परिचय गराउँछ :

Me ia vota per la proposa, ma tu ia vota contra lo. – मैले प्रस्तावको पक्षमा मत दिएँ तर तिमीले त्यसको विरोधमा मत दियौ ।
Car tu no ia es ala, me ia parla per tu. – तिमी त्यहाँ नभएको हुनाले मैले तिम्रो सट्टामा बोलिदिएँ ।

pos

Pos को अर्थ “पछाडि” वा “पछि” हो । यसको विपरीतार्थी शब्द ante हो ।

स्थानको प्रसङ्गमा pos ले कुनै तोकिएको वस्तुको कम महत्त्वपूर्ण स्थानलाई बुझाउँछ :

Mea dorso es pos mea peto. – मेरो ढाड मेरो छातीको पछाडि छ ।
La aparatos es pos un porte securida. – उपकरणहरू बन्द ढोकापछाडि छन् ।
La xicos turbosa ia asconde pos la cabana. – बदमास केटाहरू छाप्रोपछाडि लुके ।

समयको प्रसङ्गमा pos ले कुनै समयभन्दा पछाडिको समयलाई बुझाउँछ :

Desembre veni pos novembre. – नोभेम्बरपछि डिसेम्बर आउँछ ।
Los va comensa bevi pos la reposa de sol. – उनीहरू सूर्यास्तपछि पिउन थाल्छन् ।
Verje a destra pos la eglesa. – गिर्जाघर पुगेपछि दाहिनेतर्फ मोडिनुहोस् ।
Me va reveni pos tre dias. – म तीन दिनपछि आउने छु ।

Pos ले निश्चित बिन्दुभन्दा अलि पछाडिको बिन्दुसम्मको चाललाई पनि जनाउन सक्छ (= a pos) :

La serpente ia desapare pos la arbor. – साँप रूखको पछाडिपट्टि हरायो ।

संयोजकको रूपमा pos cuando लाई “पछि” को अर्थमा प्रयोग गरिन्छ :

Nos oia la tona pos cuando nos vide la lampo. – हामीले चट्याङ देखेपछि आकाशको गर्जन सुन्छौँ ।

sin

Sin को अर्थ “बिना” वा “रहित” हो । यसले कुनै चिजको अभावलाई बुझाउँछ :

Tua sposa gusta sua cafe sin lete. – तिम्री स्वास्नीले दुधरहित कफी मन पराउँछिन् ।
Me ia pasea tra la pluve sin parapluve. – म पानी परिरहेको बेला बिनाछाता हिँडेँ ।
On ave no fuma sin foco. – बिनाआगो धुवाँ निस्किदैन ।
Me va decora la casa intera sin aida. – म बिनासहयोग नै सम्पूर्ण घरलाई सजाउने छु ।
Tu es tota sin compatia. – तिमीमा अलिकति पनि करुणा छैन ।
El ia adormi sin intende. – ऊ बिनाइच्छा सुत्यो ।
La rexercor ia sorti sin descovre la responde. – उत्तर प्राप्त नगरी नै अन्वेषक गए ।
La depinta ia cade sin causa evidente. – चित्र बिनाकारण झर्‍यो ।

sirca

Sirca को अर्थ “वरिपरि” वा “यताउति” हो । यसले कुनै कुराको नजिकपुँडो रहेको वस्तुलाई बुझाउँछ :

La campores fa cantas sirca la foco. – क्याम्परहरू आगो वरिपरि गीत गाउँछन् ।
Mea mano es cluida sirca mea diton. – मेरा औँलाहरू मेरो अँगुठो वरिपरि बन्द गरिएको छ ।
Edera crese sirca la tronco. – नागबेली तना वरिपरि उम्रन्छ ।
On ave pinta verde sirca la fenetras. – झ्याल वरिपरि हरियो रङ लगाइएको छ ।

यसलाई कुनै गोलाकार मार्गमा चलेको अर्थमा पनि प्रयोग गर्न सकिन्छ :

La luna vade sirca la tera, e la tera vade sirca la sol. – चन्द्रमा पृथ्वीको वरिपरि घुम्छ र पृथ्वी सूर्यको वरिपरि घुम्छ ।
Nos intende viaja sirca la mundo par cavalo. – हामी घोडामा सम्पूर्ण विश्व वरिपरि घुम्न चाहन्छौँ ।
El vaga sirca la jardin e ole la flores. – ऊ बगैँचा वरिपरि घुम्छे र फूल सुँघ्छे ।

समय तथा परिमाणका प्रसङ्गमा sirca ले कथित मात्रा अनुमानित हो र वास्तविक मात्रा कथित मात्रा वरिपरि निश्चित रेन्जभित्र पर्छ भन्ने बुझाउँछ :

Me ave sirca sincodes anios. – म लगभग पचास वर्षकी हुँ ।
Me pote pensa a sirca sento razonas per no revela mea eda. – मेरो उमेर भन्न नपर्ने लगभग सय कारणहरू सोच्न सक्छु ।
La conserta ia comensa sirca dui pos dudes. – कन्सर्ट साढे आठ बजेतिर सुरु भयो ।
Sirca la lus prima, me ia oia tua can abaiante. – अरुणोदयतिर मैले तिम्रो कुकुर भुकेको आवाज सुनेँ ।

su

Su को अर्थ “तल” वा “मुनि” हो । यसले यथार्थतः वा बुमाहवारा उँधो रहेको स्थानलाई बुझाउँछ :

La neva craci su mea pedes. – हिउँ मेरो खुट्टामुनि चुमुर्किन्छ ।
La solo es su la sofito. – छतमुनि भुईँ छ ।
Antilopes ia reposa su la arbores. – हरिणहरू रूखमुनि बसिरहेको थिए ।
On ave un table de sanduitxes su la fenetra. – झ्यालमुनि स्यान्डविच रहेको टेबुल छ ।
Tu pare es su la influe de la vino. – तिमीलाई वाइनको मात लागेको जस्तो देखिन्छ ।
Me no pote labora su tua regulas. – म तपाईँका नियमका आधारमा काम गर्न सक्दिनँ ।

विस्तार गर्दा su ले तल्लो स्तरमा रहे-नरहे पनि कुनै कुराले ढाकिएको अवस्थालाई पनि बुझाउन सक्छ :

La color vera de la sofito es apena vidable su esta pinta fea. – यो घिनलाग्दो रङले गर्दा छतको वास्तविक रङ देख्ने सकिएको छैन ।
Me ave un paceta su mea braso. – मेरो पाखुरामा पारसल बोकिरहेको छु ।
El ia porta un sueter su sua jaca. – उसले आफ्नो ज्याकेटभित्र स्विटर लगाएको थियो ।

Su ले निश्चित बिन्दुभन्दा अलि मुन्तिरको बिन्दुसम्मको चाललाई पनि जनाउन सक्छ (= a su) :

La acua ia vade su la mobilas. – पानी फर्निचरमुनि पोखियो ।

supra

Supra को अर्थ “माथि” वा “मास्तिर” हो । यसले यथार्थतः वा बमुहावारा उँभो रहेको स्थानलाई बुझाउँछ :

La nubes es supra mea testa. – मेरो टाउकोमाथि बादलहरू छन् ।
La teto es supra la sofito. – छतमाथि छाना छ ।
El ia apoia supra la table per ateni la sal. – उनले नुन लिनका लागि टेबुलमा अडेसो लगाइन् ।
Un tempesta enorme developa supra la mar. – समुद्रमा हुरी चल्न ठिक्क परेको छ ।

Supra ले दुई वस्तुबिच खाली ठाउँ रहेको अवस्थालाई बुझाउँछ । खाली ठाउँ नरहेको बेलामा sur को प्रयोग गरिन्छ ।

विस्तार गर्दा supra ले माथिल्लो स्तरमा रहे-नरहे पनि कुनै कुरालाई ढाकेको अवस्थालाई पनि बुझाउँछ :

La montania lansa un ombra supra nosa casa. – हाम्रो घरमा हिमालको छाया पर्छ ।
El ia porta un covretota supra sua otra vestes. – उसले अन्य लुगमथी ओभरअल लगाएको थियो ।

Supra ले निश्चित बिन्दुभन्दा अलि माथिको बिन्दुसम्मको चाललाई पनि जनाउन सक्छ (= a supra) :a

La sol leva supra la tera. – सूर्य पृथ्वीमाथि उदाउँछ ।

sur

Sur को अर्थ “मा” वा “माथि” हो अर्थात् यसले अधिकरण कारकको भूमिका निर्वाह गर्छ । यसले भौतिक रूपमा कुनै चिजको उँभो रहेको अर्थ बुझाउँछ :

Mea xapo es sur mea testa. – मेरो टोपी मेरो टाउकोमा छ ।
No senta sur la seja rompeda. – भाँचिएको कुर्सीमा नबस ।
Si on sta sur la balcon, on vide la mar. – बार्दलीमा उभियौ भने समुद्र देख्न सक्छौ ।
La asfalto sur la strada fonde en la caldia. – गर्मीले गर्दा बाटोको अलकत्रा पग्लियो ।
Esce la vive esiste sur Marte? – मङ्गल ग्रहमा जीवनको अस्तित्व छ ?
Me va pende esta depinta sur la mur. – म यस चित्रलाई भित्तामा झुन्ड्याउने छु ।
La om ia besa la fem sur sua jena. – लोग्नेले स्वास्नीको गलामा म्वाइँ खाए ।

Sur लाई निश्चित स्थानको सतहमा कुनै कुरा राख्ने अर्थ जनाउनका लागि पनि प्रयोग गर्न सकिन्छ (= a sur) :

Pone tua cartas sur la table. – कार्डलाई टेबुलमा राख्नुहोस् ।
Un roca cual cade sur la tera es nomida un meteorite. – अन्तरिक्षबाट पृथ्वीमा झर्ने पिण्डलाई उल्का भनिन्छ ।
El ia pone un dital sur sua dito. – उनले आफ्ना औँलामा अम्तार्नु लगाइन् ।

सैद्धान्तिक रूपमा sur लाई “सम्बन्धी” वा “को बारेमा” को अर्थमा प्रयोग गर्न सकिन्छ :

La teatral es sur la gera. – सो नाटक युद्धको बारेमा हो ।
Me ia leje multe libros sur la tema. – मैले उक्त विषयमा धेरै किताबहरू पढेकी छु ।
La xica plora sur sua pupa perdeda. – केटी आफ्नो हराएको गुडियालाई लिएर रोइरहेकी छे ।

tra

Tra को अर्थ “मार्फत” वा “द्वारा” हो । यसले काम सम्पन्न हुने वा चाल चल्नका लागि अँगालिने साधन वा स्थानलाई जनाउँछ :

Acua flue tra la tubos. – पाइप हुँदै पानी बग्छ ।
La enfantes ia core tra la vileta. – बालबालिका गाउँको बाटो हुँदै दौडे ।
La pluve ia trova un via tra mea saco. – वर्षाले मेरो झोला हुँदै जाने बाटो पाएछ ।
La tren vade de Milano a Roma tra Bologna. – रेल बोलोन्या हुँदै मिलानदेखि रोमसम्म जान्छ ।
Un rueta gida tra la campos a la lago. – एउटा गल्लीबाट खेत हुँदै तलाउसम्म पुगिन्छ ।
Me regarda la stelas tra la fenetra abrida. – म खुला झ्यालबाट ताराहरू हेर्छु ।
Los ia resta juntada tra la anios. – उनीहरूसँग धेरै समयदेखि साथ बसिरहेका छन् ।
El ia senta en un sejon tra la note. – उहाँ रातभर आरामकुर्सीमा बस्नुभयो ।
On ia oia la esplode tra la site. – सहरभरि विस्फोटको आवाज सुनियो ।

Tra cuando वा tra ce लाई “उन्जेल” को अर्थमा प्रयोग गरिन्छ :

Me senta tra cuando mea larmas flue. – म मेरा आँसु बगुन्‍जेल बस्छु ।

ultra

Ultra को अर्थ “पारि” हो । यसले कुनै वस्तुको पल्लोपट्टि रहेको स्थानलाई बुझाउँछ :

La scola es ultra la eglesa. – विद्यालय गिर्जाघर पारि छ ।
Ultra la ponte es un vista merveliosa. – पुल पारि सुन्दर दृश्य देखिन्छ ।
Esta taxe es ultra mea capasia. – यो कार्य मेरो दक्षताको परे छ ।

Ultra ले निश्चित बिन्दुभन्दा पल्लोपट्टिको बिन्दुसम्मको चाललाई पनि जनाउन सक्छ (= a ultra) :

La esplorores ia viaja ultra la montanias. – यात्रीहरू हिमाल पारि भ्रमण गर्न गए ।
Los ia remi un barceta ultra la lago. – उनीहरूले तलाउ पारि डुङ्गा चलाए ।