Enkonduko en esperanto

Esperanto	Elefen
Lingua Franca Nova (“elefeno”) estas tre simpla, regula kaj facile lernebla planlingvo por internacia komunikado. Ĝi havas diversajn ecojn:	Lingua Franca Nova (“elefen”) es un lingua desiniada per es vera simple, coerente, e fasil aprendeda, per comunica internasional. Lo ave cualias diversa:
1. Ĝi havas limigitan fonemaron. Ĝi sonas simile al la itala aŭ la hispana.	1. Lo ave un cuantia limitada de fonemes. Lo sona simil a italian o espaniol.
2. Oni literumas ĝin laŭsone. Neniu infano pasigu jarojn lernante malregulaĵojn.	2. Lo es scriveda como lo sona. No enfante debe perde multe anios en studia esetas.
3. Ĝi havas vere simplan kaj regulan gramatikon, similan al tiu de la kreoloj de la mondo.	3. Lo ave un gramatica vera simple e coerente, simil a la creoles de la mundo.
4. Ĝi havas limigitan kaj tute regulan aron da produktaj afiksoj por vortfarado.	4. Lo ave un grupo limitada e tota coerente de afisas produinte per crea parolas nova.
5. Ĝi havas bone difinitan vortordon, samkiel multaj gravaj lingvoj.	5. Lo ave regulas bon definida per la ordina de parolas, como multe linguas major.
6. Ĝia vortaro estas forte bazita sur la modernaj latinidaj lingvoj. Ĉi tiuj lingvoj estas tre disvastiĝintaj kaj influaj, kaj kontribuis al la angla la plejmulton de ties vortoj.	6. Lo ave un lista de parolas fundida en la linguas romanica moderna. Esta linguas es comun e influosa, e ia contribui la parte major de parolas engles.
7. Ĝi estas konstruita por nature akcepti latinajn kaj grekajn teĥnologiajn fakvortojn, komunajn tra la mondo.	7. Lo es desiniada per aseta natural la parolas tecnical de latina e elenica, comun tra la mundo.
8. Ĝi estas konstruita por ŝajni “natureca” al tiuj, kiuj komprenas la latinidajn lingvojn, sed ĝi ne estas malpli facila por aliuloj.	8. Lo es desiniada per apare “natural” per los ci comprende la linguas romanica, ma lo no es min fasil per otras.
Ni esperas, ke elefeno plaĉos al vi!	Nos espera ce tu va gusta elefen!

Bazaj principoj

Alfabeto

Litero	Elparolo
a	a
b	b
c	k
d	d
e	e
f	f
g	g
h	h
i	i aŭ j
j	ĵ
l	l
m	m
n	n
o	o
p	p
r	r
s	s
t	t
u	u aŭ ŭ
v	v
x	ŝ
z	z

Vortordo

subjekto – verbo – objekto:

• la fem ama la casa   “la virino amas la domon”

partikulo – substantivo – adjektivoj:

• la casa grande   “la granda domo”

helpverboj – verbo – adverboj:

• me debe pasea atendente   “mi devas marŝi singarde”

prepozicio – substantivo:

• el es en la jardin   “li/ŝi estas en la ĝardeno”

La gramatiko

-s (aŭ -es post konsonanto) multenombrigas substantivon:

• omes e femes   “viroj kaj virinoj”

ia kreas la is-formon de verbo:

• tu ia labora   “vi laboris”

va kreas la os-formon de verbo:

• tu va labora   “vi laboros”

ta kreas la us-formon, sed ne estas deviga:

• si me pote, me ta vola   “se mi povus, mi flugus”

Unu verbo pote sekvi alian, se ĝi havas la saman subjekton:

• me vole compra un camisa   “mi volas aĉeti ĉemizon”

Netransitivaj verboj fariĝas igaj per aldono de objekto:

• me move   “mi moviĝas”   →   me move la table   “mi movas la tablon”

Per aldono de -nte al verbo oni formas la aktivan participon, kiu povas esti aŭ adjektivo aŭ substantivo:

• donante   “donanta; donanto”

Per aldono de -da al verbo oni formas la pasivan participon, kiu povas esti aŭ adjektivo aŭ substantivo:

• donada   “donita; donitaĵo, donaco”

La verbo mem povas konduti kiel substantivo:

• nos dansa   “ni dancas”   →   la dansa   “la danco”

Laŭ la sama maniero, adjektivo povas esti uzata kiel substantivo:

• un om saja   “saĝa viro”   →   la sajas   “la saĝuloj”

Adverboj estas identaj al adjektivoj:

• un om felis   “feliĉa viro”   →   el dansa felis   “li/ŝi dancas feliĉe”

Por fari demandon, komencu per demandovorto aŭ esce (“ĉu”), kaj finu per “?”:

• esce tu pote dansa?   “ĉu vi povas danci?” * cuando tu prefere come?   “kiam vi preferas manĝi?”

Utilaj prefiksoj

des-   =   malfari

• infeta   “infekti”   →   desinfeta   “malinfekti”

re-   =   refari

• comensa   “komenci”   →   recomensa   “rekomenci”

non-   =   ne-, mal-

• felis   “feliĉa”   →   nonfelis   “nefeliĉa, malfeliĉa”

Utilaj prefiksoj

-or   =   homo, kiu profesie faras ion aŭ laboras pri io (“-isto”)

• dirije   “direkti”   →   dirijor   “direktisto, direktoro” * carne   “viando”   →   carnor   “viandisto, buĉisto”

-ador   =   ilo, aparato aŭ maŝino, kiu faras ion aŭ laboras pri io (“-ilo”)

• lava   “lavi”   →   lavador   “lavmaŝino” * umida   “humida”   →   umidador   “senhumidigilo”

-eria   =   laborejo, vendejo, oficejo (“-ejo”)

• carne   “viando”   →   carneria   “viandovendejo”

-able   =   ebla aŭ inda

• ama   “ami”   →   amable   “aminda”

-eta   =   pli eta versio

• jaca   “jako”   →   jaceta   “veŝto”

-on   =   pli granda versio

• avia   “birdo”   →   avion   “aviadilo”

-ia   =   abstrakta substantivo (“-eco”)

• madre   “patrino”   →   madria   “patrineco” * vana   “vanta”   →   vania   “vanteco”

-i   =   fariĝi; aŭ igi, ke io fariĝu

• roja   “ruĝa”   →   roji   “ruĝiĝi, ruĝigi”

-i   =   uzi ilon, instrumenton, maŝinon

• telefon   “telefono”   →   telefoni   “telefoni”

-i   =   frakcio (“-ono”)

• des   “dek”   →   un desi   “dekono”

Kelkaj bazaj vortoj

Traduida par Simon Davies.